Ἐπιστολή τῆς Δέσποινας Παπαγγελῆ-Βουλιουρῆ στήν ἐφημερίδα «Καθημερινή». Δημοσιεύθηκε στίς 25-12-2019 μέ τόν τίτλο «Μνημονεύοντας Χρῆστο Μαλεβίτση».
To μεταφυσικό νόημα της εορτής κατά τον Χρήστο Μαλεβίτση
Ο άνθρωπος καθιέρωσε την εορτή από τότε που αιφνίδια και αναίτια ένιωσε να τον χωρίζει ένα ρήγμα ανάμεσα σε αυτό που είναι και σε αυτό που νοσταλγεί να είναι. Στην πιο βαθιά αρχαιότητα, στις πιο απόμακρες περιοχές της γης, συναντάμε τον άνθρωπο εορτάζοντα. Και όσο πιο πίσω πάμε στο χρόνο, τόσο πιο θαυμαστές, συγκινητικές και πολυήμερες ήταν οι γιορτές.
Γράφει ο Χρήστος Μαλεβίτσης («Η Ζωή και το Πνεύμα», 1997): «τη μεταφυσική του δίψα ο άνθρωπος έσβηνε με την εορτή. Όχι θεωρητικά αλλά πρακτικά. Η εορτή είναι το γεγονός της συνυπάρξεως με τη θεότητα. Η οποία συμβαίνει κατά τον Μεγάλο Χρόνο, τον ιερό, σε αντίθεση προς το βέβηλο. Και στον Μεγάλο Τόπο, τον ιερό, σε αντιδιαστολή προς το βέβηλο. Όσο μειώνεται η ένταση μεταξύ βέβηλου και ιερού, τόσο μειώνεται και η ένταση της εορτής – καταλήγει στην ανία των διακοπών».
Θα πρέπει όμως να διακρίνουμε, γράφει ο Χρ. Μαλεβίτσης, τη διασκέδαση από τη θρησκευτική εορτή. Η πρώτη ανάγεται στη λύση ψυχολογικών εντάσεων, η δεύτερη στη λύση πνευματικών εντάσεων. Η διασκέδαση είναι για να ξεχάσεις, η θρησκευτική εορτή είναι για να θυμηθείς. Γι αυτό η διασκέδαση επικεντρώνεται στον πόνο, ενώ ηεορτή στη χαρά. Στα βάθη κάθε ψυχής υπάρχει μια πρόγευση αιωνιότητας, ο σπόρος μιας νοσταλγίας παραδείσου. Η θρησκευτική εορτή είναι η αποτύπωση μέσα στο χρόνο τον άχρονο. Και είναι πνευματικά απαραίτητη για όσους έχουν βιώσει το ρήγμα μεταξύ καταδίκης στο χρόνο και απελευθέρωσης στην αιωνιότητα. Άξιο παρατηρήσεως είναι ότι ποτέ κανείς δεν εορτάζει μόνος. Και αυτή η κοινότητα ψυχών, που συν-εορτάζει, αποκαλύπτει την αλήθεια του καθενός από μας, μια αλήθεια που ευδοκιμεί μόνο στην ψυχή του άλλου και που ισοδυναμεί με εσχατολογική αποκάλυψη.
Ο σύγχρονος δυτικοποιημένος άνθρωπος, που έχασε τη μεταφυσική διάσταση της εορτής, έχασε και την αληθινή διάσταση της υπάρξεώς του. Βυθισμένος στην ευημερία και στη φλύαρη βουή της κοινωνίας, ξεχνάει ότι τη μοίρα του τη συνθέτουν ο πόνος, η οδύνη, ο θάνατος και ότι απειλείται από αφανισμό. Οι εορταστικές πόλεις των ημερών μας είναι σωρευμένη απελπισία χαμένων παραδείσων, που πάψαμε να τους αναζητούμε μέσα μας.
Ο Χρήστος Μαλεβίτσης προφητεύει ότι το τέλος της ιστορίας είναι ορατό. Η κοινωνία και η θρησκεία δεν έχουν πλέον την ευχέρεια να τελούν στην αναπαυτική νάρκη τους. Η μόνη επανάσταση είναι η επανάσταση του πνεύματος, αυτή που δεν ακυρώνει μια κοινωνική τάξη, αλλά σύμπασα την τάξη του κόσμου τούτου. Και που αποκαλύπτει την άλλη δυνατότητα της υπάρξεως.
Τις μέρες αυτές, που γιορτάζεται η έλευση του πνεύματος για τον φωτισμό των ψυχών και την διάσωσή τους από τον απειλητικό κλοιό της φθοράς, γεννιέται η ευκαιρία για να βρει ο άνθρωπος τον «πρώτο του εαυτό», τον αρχέγονο. Πρόκειται για αλλαγές που δεν καταγράφονται στην ιστορία, αλλά συμβαίνουν μόνο στις ανθρώπινες ψυχές. Όπου δια της ρήξεως επέρχεται η φανέρωση του πνεύματος.
Δέσποινα Παπαγγελή-Βουλιουρή
Εκπαιδευτικός – Πρόεδρος Συνδέσμου Φίλων Χρ. Μαλεβίτση